Sarılık nedir? Neden olur?

Sarılık, vücudun aşırı miktarda bilirubin pigmenti birikmesi sonucu cildin ve gözün sarı renk alması durumudur. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla ortaya çıkan bir maddedir ve karaciğer tarafından işlenerek vücuttan atılır. Sarılık, karaciğerin bilirubini işleyememesi, safra yollarının tıkanması veya aşırı miktarda kırmızı kan hücresi parçalanması gibi durumlar sonucu ortaya çıkabilir.

Sarılık durumu, hepatit, alkolik karaciğer hastalığı, karaciğer kanseri gibi karaciğer hastalıklarıyla, safra kesesi taşı, safra yollarının tıkanması gibi safra yolu hastalıklarıyla, kan hücrelerinin aşırı miktarda parçalanması sonucu ortaya çıkan anemi gibi durumlarla ilişkilidir. Ayrıca, bazı ilaçlar, enfeksiyonlar, genetik bozukluklar da sarılığa neden olabilir. Bu durumda cilt ve gözlerde sararma, idrar renginde koyulaşma, dışkı renginde açılma gibi belirtiler görülebilir. Tedavi, sarılığa neden olan temel sorunun giderilmesiyle mümkündür.

Sarılık Nedir?

Sarılık, cildin ve gözlerin sarı renk almasıyla belirginleşen bir sağlık sorunudur. Bu durum, vücutta bilirubin adı verilen bir pigmentin birikmesi sonucu ortaya çıkar. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasıyla oluşan bir atıktır ve normalde karaciğer tarafından atılır. Ancak karaciğerin bilirubini işleme kapasitesi azaldığında veya tıkanıklık oluştuğunda, bilirubin vücutta birikerek sarılığa neden olur.

Sarılık, genellikle cilt, gözler ve mukozalarda (ağız içi, burun içi gibi) sarı renk değişiklikleri ile kendini gösterir. Ayrıca, sarılıkla birlikte kişiye halsizlik, iştahsızlık, karın ağrısı ve idrar renginde koyulaşma gibi belirtiler de görülebilir.

Sarılığın Nedenleri

Sarılığın birçok farklı nedeni olabilir. Bunlar arasında karaciğer hastalıkları (hepatit, siroz), safra kesesi hastalıkları (taş, tıkanıklık), kan hastalıkları (hemolitik anemiler), doğumsal hastalıklar (Gilbert sendromu), enfeksiyonlar (sarılık yapan enfeksiyonlar), ilaçlar (ilaçlara bağlı karaciğer hasarı), alkol kullanımı ve kanser gibi durumlar yer alabilir.

Bebeklerde ise sarılığın en yaygın nedeni, bilirubin atılımının yetersiz olması veya kırmızı kan hücrelerinin normalden hızlı bir şekilde parçalanmasıdır. Bu durum, bebeklerde doğumsal sarılık olarak bilinir ve genellikle tedavi gerektirmez. Ancak bazı durumlarda, bilirubin seviyeleri çok yükselirse veya bebeğin genel durumu olumsuz etkilenirse tedavi gerekebilir.

Sarılığın Belirtileri

Sarılık, genellikle ciltte ve gözlerde sarı renk değişikliği ile kendini gösterir. Bu belirtiye ek olarak, kişide halsizlik, iştahsızlık, karın ağrısı ve idrar renginde koyulaşma gibi belirtiler de görülebilir. Ayrıca, sarılıkla birlikte ciltte kaşıntı, kilo kaybı ve dışkının renginde değişiklikler de görülebilir.

Bebeklerde sarılık belirtileri ise genellikle ciltte sararma, beslenme zorluğu, uyku hali, huzursuzluk, az idrara çıkma, dışkıda açık renk değişiklikleri ve kas seğirmeleri şeklinde ortaya çıkar.

Sarılığın Teşhisi

Sarılığın teşhisi genellikle fiziksel muayene, kan testleri ve gerekli görülürse görüntüleme yöntemleri ile konulur. Fiziksel muayenede, cilt ve göz rengindeki değişikliklerin yanı sıra karaciğer ve dalak büyüklüğüne de bakılır. Kan testleri ile bilirubin seviyeleri ölçülerek, bu seviyelerin normalden yüksek olup olmadığı belirlenir. Gerekli görülürse ultrason veya MRI gibi görüntüleme yöntemleri ile karaciğer ve safra yolları incelenir.

Bebeklerde ise bilirubin seviyeleri genellikle cilt rengindeki değişikliklere bakılarak değerlendirilir. Eğer bilirubin seviyeleri yüksekse, bebeğin kanındaki bilirubin seviyeleri ölçülerek tedaviye karar verilir.

Sarılığın Tedavisi

Sarılığın tedavisi, altında yatan nedenin belirlenmesine bağlı olarak değişir. Eğer sarılığa neden olan bir enfeksiyon veya karaciğer hastalığı varsa, bu durumun tedavi edilmesiyle sarılık da düzelebilir. Eğer safra kesesi taşı veya tıkanıklık gibi bir durum varsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Ayrıca, ilaçlara bağlı sarılık durumunda ilacın kesilmesi veya dozunun düzenlenmesi gerekebilir.

Bebeklerde doğumsal sarılık genellikle tedavi gerektirmez ve bilirubin seviyeleri düşük olduğu sürece bebeğin durumu takip edilir. Ancak bilirubin seviyeleri çok yükselirse veya bebeğin genel durumu etkilenirse, fototerapi veya nadiren kan değişimi gibi tedaviler uygulanabilir.

Sarılığın Önlenmesi

Bazı sarılık türleri önlenebilirken, bazılarına karşı alınabilecek spesifik bir önlem bulunmamaktadır. Ancak genel olarak karaciğer sağlığını korumak, alkol tüketimini sınırlamak, hepatit aşılarını yaptırmak, hijyen kurallarına dikkat etmek ve düzenli sağlık kontrolü yapmak, sarılığın önlenmesinde yardımcı olabilir.

Bebeklerde doğumsal sarılığı önlemek için ise, bebeğin bilirubin seviyeleri düzenli olarak takip edilmeli ve gerekli görülürse fototerapi gibi tedaviler uygulanmalıdır. Ayrıca, bazı durumlarda bebeğin doğum sonrası beslenmesi ve bakımı da sarılığı önlemeye yardımcı olabilir.

Sarılıkta Beslenme ve Yaşam Tarzı

Sarılık durumunda beslenme ve yaşam tarzı, tedavinin ve genel sağlığın etkili bir şekilde yönetilmesinde önemli bir rol oynar. Sarılık durumunda, sağlıklı ve dengeli bir beslenme programı takip etmek, bol miktarda sıvı tüketmek ve doktorun önerdiği ilaçları düzenli olarak kullanmak önemlidir.

Ayrıca, alkol tüketiminden kaçınmak, düzenli egzersiz yapmak, stresten kaçınmak ve düzenli sağlık kontrolüne gitmek de sarılık durumunda yaşam tarzını olumlu yönde etkileyebilir. Özellikle karaciğer sağlığını korumak için sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları edinmek önemlidir.

Sarılıkta Alternatif Tedavi Yöntemleri

Sarılık durumunda, bazı kişiler alternatif tedavi yöntemlerini denemek isteyebilir. Ancak, alternatif tedavi yöntemlerinin etkinliği konusunda yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır. Bu nedenle, sarılık durumunda alternatif tedavi yöntemlerini denemeden önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

Sarılık Nedir?	Cildin ve göz beyazlarının sarı renk alması durumudur. Vücutta bilirubin adı verilen bir maddenin birikmesi sonucu oluşur.
Neden Olur?	Yeni doğan bebeklerde karaciğerin bilirubini işleme kapasitesinin düşük olması Karaciğer hastalıkları Kan hücrelerinin yıkımının artması Safra yollarındaki tıkanıklıklar

SONUÇ

Sarılık, vücutta bilirubin adı verilen bir maddenin birikmesi sonucu cildin ve göz beyazlarının sarı renk alması durumudur. Yeni doğan bebeklerde karaciğerin bilirubini işleme kapasitesinin düşük olması, karaciğer hastalıkları, kan hücrelerinin yıkımının artması ve safra yollarındaki tıkanıklıklar sarılığa neden olabilir.